Zygmunt ŁUKAWSKI urodził się w Kamieniu na Lubelszczyźnie w roku 1932. W latach 1951 - 1956 studiował historię Rosji na Uniwersytecie Leningradzkim. Pracę zawodową rozpoczął w 1956 r. w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1964 r. uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych na podstawie rozprawy "Koło polskie w Rosyjskiej Dumie Państwowej w latach 1906 - 1912", opublikowanej w skróconej wersji w 1967 r. w serii prac Komisji Naukowych PAN. W czasie pracy na UJ trzykrotnie przyznano mu stypendium naukowe do Związku Radzieckiego. W oparciu głównie o materiały archiwalne zebrane w ZSRR powstała w 1970 r. praca "Polacy w rosyjskim ruchu socjaldemokratycznym w latach 1883 - 1893" stanowiąca podstawę przewodu habilitacyjnego zakończonego w październiku 1970 r. W rok później otrzymał etat docenta w Zakładzie Historii ZSRR i na tym stanowisku pracuje do chwili obecnej. Zainteresowania naukowe wczesną fazą rozwoju ruchu socjaldemokratycznego w Rosji znalazły wyraz w monografii popularnonaukowej o plechanowie (opublikowanej w 1970 r.), natomiast wynikiem drugiego kierunku jego zainteresowań naukowych jest znajdująca się obecnie w druku obszerna synteza historii Syberii.